Ik ben er niet uit of dit een informatief, een inspirerend of een troostend boek is. Wellicht is het alledrie tegelijk. Knops slaagt erin om de lezer mee te nemen in zowat alles wat erbij komt kijken als je rouwt. En dat blijkt heel veel. De emotionele rollercoaster, de praktische beslommeringen rond het afscheid nemen, de steun van naasten, de eenzaamheid (vaak ondanks die steun), de lastige weg naar binnen… het komt allemaal aan bod in dit kleine, stijlvol uitgegeven troostboekje. Anders dan (semi-) wetenschappelijke rouwliteratuur, verweeft deze publicatie persoonlijke ervaringen met inzichten uit rouwmodellen, zonder te dwepen met (te) veel theorie of heilige kaders. Wie ooit iemand nabij verloren heeft, zal zich in heel wat passages herkennen. Zo waren deze zinnen voor mij persoonlijk heel treffend, omdat ook ik besloten heb om niet meer te werken op de geboorte/sterfdag van mijn doodgeboren zoontje Otis*.
“De datum van het overlijden van mijn broer blijft voor mij de bijzonderste. Op die dag neem ik naar jaarlijkse gewoonte verlof. Verdriet laat zich doorgaans niet regisseren, maar soms toch wel. Volgens mijn scenario open ik op die dag de droeve deur die anders gesloten blijft. Op het kattenluikje na, dat op de meest onverwachte momenten vlagen van gemis en verdriet laat binnenwaaien.”
Al wie van taal houdt, kan zich laven aan de rijke woordenschat en beeldspraak die de auteur in dit werk gebruikt. Al wie op zoek is naar houvast tijdens het rouwen, vindt hier geen perfecte handleiding, dan wel veel geruststelling in hoe rouwen kan en mag zijn. In de woorden van Uus: “het rouwtouw dat jij voor altijd met je meedraagt, en dat zich zal verweven in het vlechtwerk van je leven.” Dit boek is vooral een uitnodiging om rouw normaal te vinden, en bespreekbaar te maken in de samenleving. Het is een ode aan omgaan met verlies, en hoe we dat allemaal op onze unieke en tegelijk gelijklopende manier doen. Ik eindig graag met de prachtige woorden waarmee dit mooie kleinood start.
“Rouw is ruw, althans zo begint het. Rouw schuurt, verwondt, wringt tegen. Tot de wrijving en de schuring geleidelijk voor wat slijtage zorgen en de rouw uiteindelijk in zachte berusting kan overgaan, naast de blijvende oneffenheden die bij onoplettendheid plots voor een stekende pijn kunnen zorgen.”
Troostkaarten – woorden voor wanneer je woordeloos bent
‘Veel moed’ op een rouwkaartje. Ik ben er zelf gevoelig voor. Wens je iemand veel moed? Moet iemand echt moedig zijn als je net iemand verloren bent? Of wens je hem vooral veel steun toe? Woorden doen ertoe als je aan het rouwen bent. Al is geen woorden, geen attentie, geen kaartje krijgen nog veel pijnlijker dan niet helemaal de woorden kunnen lezen waar je op hoopte. “Er is nog nooit een kaartje te veel geschreven,” schreef Uus op mijn pakketje rouwkaarten. Gelijk heeft ze. Dit is een mooi vorm gegeven kaartenset met quotes uit het boek Casper, een rouwboek.
Casper, een rouwboek. Het relaas van de broer van Uus, en van haar familie die bergen verzet om hun zoon en broer te redden.Nog niet gelezen, maar het staat op mijn lijstje!
Recent verscheen ook Een klein afscheid van Joris Hessels. Een boek over levend verlies: het afscheid (moeten) nemen van mensen die er nog zijn, zoals een ex-geliefde of een oude jeugdvriend. Met een nawoord van… Uus Knops. Iets om naar uit te kijken.
Daarnaast is Uus mede-bedenker van de Onumenten – plaatsen om plaats te geven aan verlieservaringen – en van dit trOostjuweel. Wat een dame naar mijn hart!
Tot slot: ik mocht Uus interviewen over troost voor Met Lege Handen. Ook daar zei ze mooie dingen. Zoals dit:
“Troost is een vorm van ont-roering. Het effect van die ontroering is dan het ont-roeren, het je minder beroerd voelen. Er kan iets zakken. Er komt rust over je heen.”
Ben je meer een luisteraar dan een lezer?
Duik dan in één van deze audiostukken:
- Uus Knops in een lang gesprek bij Friedl Lesage in Touché
- ‘Zwijgen is ok’ vertelt Uus in de podcast Zwijgen is geen optie
- Weg, een podcast over verlies & rouw – Uus Knops
- Korte babbel met een stuk tekst, op de sofa in Winteruur – Uus Knops
Meer info over het werk van Uus Knops vind je op www.uusknops.be
