Het lijstje van 10:

• Een prikkelende definitie van kwaliteit: Kwaliteit is de aanhoudende prikkel die onze omgeving ons opdringt om de wereld te scheppen waarin we leven. (Uit: Zen en de kunst van het motoronderhoud, R. Pirsig, 1990).
• Rond de ‘klassieke’ PDCA cirkel ligt een tweede cirkel die aangeeft wat een leidinggevende per fase met zijn team te doen heeft. IMAR staat voor:
  1. Inspireren (bij Plan): nieuwe ideeën stimuleren, betrokkenheid creëren, zorgen voor uitdagingen en een toekomstperspectief bieden
  2. Mobiliseren (bij Do): de inspiratie van het team ebruiken om de doelen en de plannen van de organisatie te realiseren
  3. Appreciëren (bij Check): respect tonen en inzet & resultaten erkennen
  4. Reflecteren (bij Act): op alle niveaus tijd nemen om terug te kijken en te spiegelen aan andere organisaties
• Er is een apart referentiekader onderwijskwaliteit (R-OK) ontwikkeld voor centra voor leerlingbegeleiding (R-CLB-K) en voor internaten (R-IK).
• Het loont de moeite om het verschil te maken tussen resultaten en effecten. (Dit is niet zozeer nieuw voor mij, ik ben het er – als Schoolmaker – vooral mee eens). Resultaten zijn tastbare producten (aanvulling: ook wel ‘output’ genoemd). Denk aan een visietekst, een nieuwe vuilnisbak op de speelplaats, een CO2 meter in elk lokaal, een plan van aanpak, … Effecten (ook wel ‘outcome’ genoemd) zijn complexer. Ze zijn het gevolg van langdurige processen waarbij veel factoren een rol spelen. Denk aan: minder conflicten op de speelplaats, meer tevredenheid bij ouders, …
• Je spreekt van gestructureerde data als de gegevens geordend, gerubriceerd en eenvoudig traceerbaar zijn opgeslagen in een database. Ongestructureerde data zitten verstopt in documenten, berichten, beelden of geluiden. Pas als de context, betekenis en samenhang van data duidelijk zijn, kan je ze juist inzetten en interpreteren als informatie.
• Elke school kan kerndata en een schoolportret opvragen via Dataloep en informatiemanagement@onderwijs.vlaanderen.be
• Gegevens interpreteren enerzijds en verklaringen onderzoeken anderzijds zijn twee verschillende stappen in het planningsproces (de P van PDCA) van kwaliteitszorg. Bij het interpreteren stel je analyserende vragen als:
  1. wat zeggen de gegevens over ons?
  2. hoe verklaren we deze gegevens?
  3. wat betekenen deze gegevens?
  4. welke patronen ontdekken we hierin?
  5. wat blijft onduidelijk?
  6. wat zijn onze ijkpunten om te vergelijken?

  Verklaringen onderzoeken gaat nog een stap verder in de ‘diagnose’. Het betekent dat je in de diepte zoekt naar mogelijke oorzaken en dat je alternatieve verklaringen uitsluit.

• De PBD GO! (pedagogische begeleidingsdienst van het GO!) heeft een eigen instrument ontwikkeld om een verdiepende laag aan het R-OK als kwaliteitsleidraad toe te voegen: R-OK-Wijs. Dat is “een interactief document dat het mogelijk maakt om de kwaliteitsverwachtingen en bijbehorende kwaliteitsbeelden te ontdekken, te begrijpen én met kwaliteitszorg en kwaliteitsontwikkeling aan de slag te gaan in de onderwijspraktijk en tot in de klas.”
• De prioriteitenmatrix van Boston Consulting Group was me bekend, maar het is fijn om hem nog even opgefrist te zien. Handig instrument om thema’s volgens hun haalbaarheid enerzijds en belang/impact anderzijds te ordenen. Het alternatief is de Eisenhower matrix waarbij ’tijd’ eerder dan ‘realiseerbaarheid’ als belangrijke variabele wordt meegenomen (urgent/niet urgent).
• Decretaal bestaat er voor secundaire scholen geen verplichting om een schoolwerkplan (visie van de school, geldende afspraken + schoolontwikkelingsplan) te ontwikkelen. Voor basisscholen geldt de verplichting wel. Het decreet Basisonderwijs (B.S. 17/04/1997) vermeldt in artikel 47 de verplichte inhoud van een schoolwerkplan: omschrijving van het pedagogisch project, de organisatie van de school (vnl. de indeling in leerlingengroepen) en de wijze waarop het leerproces van de leerlingen wordt beoordeeld en hoe daarover wordt gerapporteerd.

Saskia Vandeputte

Referentie: werkgroep PBD GO! (2018). Kwaliteitszorg op school. Praktische kaders en handvatten. Brussel: Politeia