Auteur Esther Perel vraagt zich al schrijvend af hoe we seksuele vernieuwers de tijd en ruimte kunnen gunnen om het wettige, veelal heteronormatieve, monogame huwelijksmodel niet langer als dwingende norm te zien. Met wijsheid, betrokkenheid en kunde beschrijft de relatietherapeute de mogelijkheden. Opiniërend, zonder te veroordelen. Perel is een prachtig voorbeeld van iemand die zich radicaal meervoudig partijdig opstelt. Ze verplaatst zich in elk denkbaar perspectief: de overspelige vrouw, de bedrogen echtgenoot , de levenslange minnares, de rabiate voorstanders van monogamie, de relationele creatievelingen. Zij die door de huwelijkse seksuele doodsheid hun toevlucht zoeken in porno of prostitutie, zij die de keuze maken om hun avonturen geheim te houden, zij die de gedachte aan een ander als overspel beschouwen en zij die de gedachte aan een overspelige partner net verrukkelijk opwindend vinden. Perel gaat elke keer opnieuw in hun schoenen staan. Dat levert lectuur op die je van hot naar her slingert.
Wie integer leest, kan niet anders dan zich laten meeslepen in de rijkdom en de variëteit van al die verschillende verlangens en behoeften, en ze zelf au sérieux nemen.
Met dit boek toont de schrijfster een bijzonder krachtig empathische vermogen: zonder oordeel kijken, respect opbrengen, en tegelijk je eigen mening vormen en de ander durven confronteren met zijn tekortkomingen of inconsistenties. De maturiteit waarmee de Belgisch-Joodse grand dame van het liefdesvak dit doet, is weinigen gegeven. Je zou het thema (‘ontrouw’) als bijzaak kunnen beschouwen. Dit boek is perfect leesbaar als een universele ode aan de (liefdes)relatie, en als voorbeeld van hoe je kan ‘willen begrijpen zonder te willen goedkeuren’. Maar verwacht geen zeemzoete zweverigheid. De leading leady van de relatietherapie is bij momenten bikkelhard. Je leest mee hoe ze messcherp situaties fileert, patiënten op hun plaats zet en slachtofferschap doorprikt. En voor wie dacht dat ontrouw gelijkstaat aan effectief overspel: van bij het begin zet ze de puntjes op de i. Ontrouw bestaat, aldus Perel, uit drie delen: een geheime relatie (denk: weggemoffelde briefjes, gewiste berichten, verzwegen of verborgen afspraken), een emotionele connectie en seksuele aantrekkingskracht. Want: de gedachte aan een kus kan even intens zijn als fysiek bedrog.
Dit boek is er eentje om opnieuw te lezen. Al was het maar om sommige zinnen tot je te laten doordringen en rijpen. Perel schrijft zoals ze spreekt: vurig, beeldrijk en zinnenprikkelend. Een kleine bloemlezing ter illustratie van hoe ze speelt met taal: alternatieve erotische portefeuille, belanden in het slechte bed, erotische erosie, verborgen kruidenkasten, persoonlijke rosse buurt, seksuele expedities, huwelijkse misdragingen, erotische kerker, seksueel infuus, … Of deze vlammende zinnen die tot nadenken stemmen:
- In het rijk van de erotiek is afgesproken vrijheid niet half zo spannend als stiekeme genoegens.
- Trouw lijkt in een destructieve relatie soms meer op een zwakte dan een deugd. Vastzitten moet niet worden verward met trouw zijn.
- Gekwetste liefde zit bovenop andere gekwetste geliefdes.
Geen gevoel blijft onbesproken. “Ontrouw draait niet (alleen) om contractbreuk, maar om een gestolen hart”, zo vat deze relationship philosopher het samen in haar hoofdstuk over jaloezie. Daarmee raakt ze één van de meest lastige emoties aan die we vaak uit sociale aanvaardbaarheid en politieke correctheid verbloemen tot boosheid, angst of verdriet. Ontrouw of niet, zolang we jaloers zijn is er hoop op passie. Onze bezitsdrang wakkert het vuur aan en houdt potentieel de passie hoog. ‘Ik hou van je en ik wil je (terug)’ is een appellerend script. Risicovol weliswaar, want er staat veel op het spel, maar het straalt zoveel meer emotionele en erotische energie uit dan ‘je bent mijn man/vrouw en daarom moet je trouw aan me zijn/blijf ik bij jou’.
Zo is jaloezie een waardig alternatief voor onverschilligheid. Het vuurt onze vechtlust aan, in plaats van elk greintje leven dood te maken door met een (huwelijks)contract te zwaaien.
Met dit ‘nuchter gevoelsboek’ doet Perel recht aan haar rockstatus die ze intussen – mede dankzij haar podcasts – heeft verworven. De enige insteek die écht ontbreekt, is de vraag hoe je sociaal netwerk (vrienden, familie, collega’s) een rol speelt in het verhaal van (on)trouw. Hoe zijn zij steunfiguur? Welke rol spelen zij bij relationeel verraad? Hoe beïnvloedt je sociaal kapitaal de manier waarop je in je liefdesrelaties staat?
Verder is dit boek een ware aanrader voor wie het lef heeft om stil te staan bij zijn eigen relationele bedrading, liefdesgeschiedenis en seksueel levensverhaal.
Saskia Vandeputte
Perel, E. (2018). Liefde in verhouding. Een nieuw perspectief op trouw en ontrouw. Amsterdam: A.W. Bruna Uitgevers.
Alle info over Esther Perel vind je op www.estherperel.com